Repository of DUTH

Η προώθηση των ξένων επενδύσεων στην σύγχρονη οικονομία (Bachelor thesis)

Τσούρα, Αθανασία

Η Ευρωπαϊκή Ένωση συνιστά μια εσωτερική, ολοκληρωμένη αγορά και στον τομέα της Ενέργειας (Energy Union). Την Ενεργειακή Ένωση συγκροτούν οι ενεργειακές αγορές και βιομηχανίες των κρατών μελών της Ε.Ε., οι οποίες λειτουργούν και δραστηριοποιούνται στο πλαίσιο μιας ενιαίας αγοράς ενέργειας, της Ευρωπαϊκής. Η Ευρωπαϊκή Ενεργειακή Ένωση έχει τους δικούς της κανόνες ευρωπαϊκής προέλευσης και τους δικούς της θεσμούς, με προεξάρχοντα τον θεσμό των ανεξαρτήτων ρυθμιστικών αρχών ενέργειας στα κράτη μέλη, που συντονίζονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με σκοπό να ρυθμίζουν με ενιαίο τρόπο τις εθνικές αγορές ενέργειας των κρατών μελών της Ένωσης. Η Ευρωπαϊκή Ενεργειακή Ένωση υπάγεται έτσι, στο εσωτερικό της, σε ένα ενιαίο και ομοιόμορφο δίκαιο, που είναι σε μεγάλο βαθμό ενωσιακής προέλευσης και που διασφαλίζει ίδιους κανόνες παιγνιδιού και ίσους όρους ανταγωνισμού των παικτών στην ενιαία αγορά ενέργειας της Ε.Ε. Η εσωτερική ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας έχει ακόμη δρόμο να διανύσει για να ολοκληρωθεί πλήρως στο πλαίσιο μιας ενιαίας ενεργειακής αγοράς, υπαγόμενης στους αυτούς κανόνες λειτουργίας σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Και τούτο διότι, σε αντίθεση με το παράδειγμα των τηλεπικοινωνιών, όπου η ευρωπαϊκή αγορά έχει ανοίξει εντελώς, έχει ιδιωτικοποιηθεί παντού και έχει εναρμονιστεί πλήρως, η ευρωπαϊκή αγορά της ενέργειας παραμένει ακόμη σε κάποιο βαθμό διαιρεμένη σε εθνικές αγορές ενέργειας, στο μέτρο που τα εθνικά ενεργειακά δίκτυα δεν είναι πλήρως διασυνδεδεμένα (interconnected). Ο τεχνικός αυτός λόγος, που κρατά ακόμη σε κάποιο βαθμό διασπασμένες τις ενεργειακές αγορές, επηρεάζει και την ρύθμιση της ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς ενέργειας, η οποία δεν θα φτάσει στον μέγιστο βαθμό ολοκλήρωσης, παρά μόνον όταν, στο πρότυπο των τηλεπικοινωνιών, όπου τα τηλεπικοινωνιακά δίκτυα έχουν διασυνδεθεί χάρη στην τεχνολογική πρόοδο, διασυνδεθούν και τα ενεργειακά δίκτυα σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, εις τρόπον, ώστε οι εθνικές αγορές ενέργειας των κρατών μελών της Ε.Ε. να λειτουργούν πλέον ως συγκοινωνούντα δοχεία, όπου η ίδια στάθμη του υγρού, που θα κινείται ελεύθερα στο εσωτερικό τους, θα υποδηλώνει την απόλυτη εναρμόνιση των κανόνων λειτουργίας τους, υπό την σκέπη του δικαίου και των θεσμών της εσωτερικής αγοράς. Η Ε.Ε. είναι ενεργειακά εξαρτημένη από πηγές, που βρίσκονται σε τρίτες χώρες, στις οποίες η ενέργεια παράγεται και μεταφέρεται στην Ευρώπη, όπου και καταναλώνεται. Οι χώρες αυτές γειτνιάζουν με την Ε.Ε. και τοποθετούνται γεωγραφικά στον χώρο, που αποκαλούμε Ευρύτερη Ευρώπη (Wider Europe). Οι αγορές, όμως, των χωρών αυτών δεν διέπονται από το Ευρωπαϊκό Δίκαιο, καθ’ ότι βρίσκονται εκτός της Ε.Ε. Για την ασφάλεια της τροφοδοσίας της και την ομαλή και προβλέψιμη λειτουργία της ενεργειακής αγοράς της, η Ε.Ε. έχει συμφέρον να επεκτείνει το acquis communautaire, με άλλα λόγια το ευρωπαϊκό ενεργειακό κεκτημένο, στις χώρες εκείνες, που δεν είναι μέλη της, πλην όμως γειτνιάζουν με αυτήν και, επιπλέον, συγκροτούν ενιαίες περιφερειακές αγορές με τις αγορές των κρατών μελών της. Έτσι, η Ε.Ε. γειτνιάζει με ενεργειακά ενδιαφέρουσες τρίτες χώρες προς Βορρά (Νορβηγία), Ανατολάς (Ρωσία, Ουκρανία, Λευκορωσία, Μολδαβία, Καύκασος), προς τα Νοτιοανατολικά (Δυτικά Βαλκάνια, Τουρκία), προς την Μέση Ανατολή (Ισραήλ, Συρία), προς τον Κόλπο, και φυσικά προς Νότο (οι χώρες που βρίσκονται στην νότια λεκάνη της Μεσογείου). Από τα παραπάνω δεδομένα προκύπτει μια αναγκαιότητα : Η ενεργειακή διασύνδεση των χωρών της Ευρύτερης Ευρώπης με τις αγορές των κρατών μελών της Ε.Ε. επιτάσσει, ώστε οι περιφερειακές αγορές ενέργειας, που δημιουργούνται εκατέρωθεν των ευρωπαϊκών συνόρων, να υπαχθούν στους ίδιους κανόνες λειτουργίας, με σκοπό να διασφαλιστεί η απρόσκοπτη ροή επαρκών ενεργειακών πόρων προς την Ευρώπη σε λογικές τιμές αγοράς. Η Ε.Ε. θεωρεί ότι τα παγκόσμια ενεργειακά της συμφέροντα εξυπηρετούνται καλύτερα, όταν και άλλες χώρες ενσωματώνουν τους κανόνες λειτουργίας της εσωτερικής αγοράς της. Αυτό παρέχει ένα πλαίσιο σταθερότητας και προβλεψιμότητας στην τροφοδοσία της. Για τον λόγο τούτο, η Ε.Ε. έχει υπογράψει μια πληθώρα διμερών συμφωνιών με τα κράτη της Κεντρικής Ασίας, το Αζερμπαϊτζάν, την Αλγερία, την Αίγυπτο και άλλα. Αυτές οι συμφωνίες αντανακλούν και μια γεωπολιτική προσέγγιση της ενεργειακής ασφάλειας, με τους ευρωπαίους προμηθευτές να αντιδρούν στην αβεβαιότητα αναζητώντας πιο προβλέψιμες μακροπρόθεσμα συμβάσεις με τους παραγωγούς. Η αναγκαιότητα αυτή μεταφράζεται σε ένα ζητούμενο : στην ολοκλήρωση των περιφερειακών αγορών ενέργειας της Ε.Ε. Σε ποιο βαθμό έχουν ολοκληρωθεί οι κρίσιμες περιφερειακές αγορές ενέργειας με χώρες της Ευρύτερης Ευρώπης και τι χρειάζεται να γίνει ακόμη προκειμένου να εναρμονιστεί η λειτουργία τους με την αγορά της Ε.Ε.; Οι περιφερειακές αγορές ενέργειας αναπτύσσονται και λειτουργούν στο πλαίσιο των ευρύτερων σχέσεων της Ε.Ε. με τις χώρες της Ευρύτερης Ευρώπης. Σε ποιο βαθμό οι γεωπολιτικές συνθήκες που επικρατούν στις ζώνες αυτές είναι ώριμες, ώστε να υποδεχτούν μια ενισχυμένη διαδικασία ολοκλήρωσης των κρίσιμων περιφερειακών αγορών ενέργειας; Πόσο αποτελεσματική μπορεί να είναι η Ε.Ε. στην άσκηση ενεργειακής διπλωματίας; Η Ε.Ε. έχει κάθε συμφέρον να προάγει τον ελεύθερο ανταγωνισμό στις χώρες προέλευσης της ενέργειας, που εισάγει, και καταναλώνει η ίδια, διότι με τον τρόπο αυτό ενθαρρύνει τις νέες επενδύσεις στις χώρες αυτές, που θα της διασφαλίσουν επαρκή ενεργειακή τροφοδοσία σε χαμηλές τιμές. Για να ενεργήσει, ωστόσο, εκτός των συνόρων της, όπως άλλωστε και εντός των συνόρων της, η Ε.Ε. θα πρέπει να έχει αρμοδιότητα. Για να ολοκληρωθούν οι περιφερειακές αγορές ενέργειας στα σύνορα της Ευρώπης, χρειάζεται να εναρμονισθούν οι κανόνες λειτουργίας τους. Για το σκοπό αυτό, η Ε.Ε. έχει στην διάθεσή της εργαλεία ρύθμισης και κυρίως δράσης, ώστε να πετύχει τον απαιτούμενο βαθμό εναρμόνισης των όρων λειτουργίας των αγορών αυτών. Προϋπόθεση, ωστόσο, για την ολοκλήρωση των αγορών ενέργειας στην Ευρύτερη Ευρώπη, αποτελεί η ανάπτυξη διασυνοριακών ενεργειακών υποδομών και δικτύων διασύνδεσης των αγορών ενέργειας της Ε.Ε. με τις αγορές εκείθεν των συνόρων της Ε.Ε. Ό,τι ισχύει, δηλαδή, για την ολοκλήρωση της ενεργειακής αγοράς στο εσωτερικό της Ε.Ε., ισχύει και στο εξωτερικό της. Δεν μπορεί να υπάρξει εσωτερική αγορά ενέργειας, εάν αυτή δεν είναι τεχνικά διασυνδεδεμένη. Προς επίτευξη των ανωτέρω, σημαντικό ρόλο διαδραματίζει η προώθηση των ξένων άμεσων επενδύσεων, οι οποίες συντελούν στην ανάπτυξη και προώθηση της οικονομίας σε όλες τις χώρες. Αυτό είναι και το αντικείμενο της παρούσης μονογραφίας.